Kompetencje — Centrum Kompetencyjne Administracji (CKA)

Strategia Informatyzacji Państwa

Rozdział 8. Kompetencje — Centrum Kompetencyjne Administracji (CKA)

Problem braku wysokokwalifikowanych kadr po stronie administracji publicznej w obszarze nowoczesnych technologii ICT jest sygnalizowany od wielu lat. Zbudowane zostaną więc kompetencje, które pozwolą na skuteczne zamawianie, nadzór nad projektami oraz odbiór odpowiednich rozwiązań i technologii, także w zakresie utrzymywania kluczowych systemów e‑administracji w powiązaniu z mechanizmami GIK.

Co istotne, kompetencje cyfrowe administracji nie mogą ograniczać się do sfery czysto technicznej. Technologia nie jest celem samym w sobie. Administracja powinna zbudować kompetencje w praktycznym stosowaniu technologii cyfrowych, tak by odpowiadać na realne potrzeby, niwelować bariery, upraszczać procesy i zmniejszać koszty własnego funkcjonowania. Administracja powinna posiadać kompetencje, które pozwalałyby jej przeprowadzać audyty, analizy i konsultacje, powinna potrafić oceniać od strony technicznej i ekonomicznej projekty przekazywane do opiniowania Komitetowi Rady Ministrów ds. Cyfryzacji. Centrum Kompetencyjne Administracji zarządzane i koordynowane przez Ministerstwo Cyfryzacji będzie rozproszone i umiejscowione w instytutach i podmiotach nadzorowanych przez MC z kluczową i główną rolą CKA w COI. W ramach CKA powstaną także zespoły ekspertów w geograficznie rozproszonych centrach kompetencji.

W szczególności, CKA będzie korzystało ze znacznych zasobów wiedzy istniejących i rozwijanych w instytutach nadzorowanych przez MC:

• Instytut Łączności (IŁ),
• Instytut Maszyn Matematycznych (IMM),
• Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa (NASK),
• Instytut Technik Innowacyjnych EMAG w Katowicach.

Zadaniem CKA będzie nie tylko wsparcie administracji publicznej w procesach informatyzacji kraju, ale także prowadzenie konferencji, warsztatów, opracowywanie i publikacja standardów i rekomendacji, zbieranie uwag oraz oddolnych inicjatyw legislacyjnych, a także, co ważne, pomoc w przygotowaniu SIWZ oraz umów ze szczególnym uwzględnieniem interesu Skarbu Państwa. CKA będzie zdolne do oceny przydatności biznesowej postulowanych systemów i weryfikacji szacowanych przez zamawiających kosztów ich budowy i utrzymania. CKA obejmie docelowo swoją właściwością całość administracji, w pierwszej kolejności i obowiązkowo administrację rządową.

W ramach Centrum Kompetencyjnego Administracji funkcjonował będzie, zawiązany z funkcjonowaniem Portalu Rzeczypospolitej Polskiej, Zespół Architektury Informacji Publicznej (ZAIP). Zespół będzie działał na szczeblu centralnym, umocowany zostanie w strukturze Ministerstwa Cyfryzacji, ale jego skład i kompetencje będą wykraczały poza zakres działania Ministerstwa. Członkowie Zespołu dobierani będą według klucza kompetencji — projekt Zespołu zakłada współpracę specjalistów wielu dziedzin: prawa, socjologii, językoznawstwa, politologii, logiki, matematyki etc. Do zadań Zespołu będzie należało kierowanie procesami budowy architektury informacyjnej państwa, wyznaczanie standardów i określanie dobrych praktyk, koordynowanie wysiłków zmierzających do bieżącej aktualizacji tej architektury, czyli reagowanie na zmieniającą się rzeczywistość społeczną i potrzeby użytkowników oraz koordynowanie prac wykonawczych w wymienionych zakresach. Zespół będzie kładł nacisk na poprawność procesów generowania i udostępniania zasobów danych publicznych, definiował podstawy dla zmian legislacyjnych w zakresie gospodarowania informacją publiczną przez państwo i weryfikował zaistniałe rozwiązania. Będzie działał w ścisłej współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów i budował intelektualne zaplecze dla procesów definiowania formy i treści w ramach architektury informacyjnej państwa, w tym dysponowania informacją publiczną i określania jej hierarchii.

Zdobycie wymienionych wyżej kompetencji pozwoli uniknąć:

• chaosu w gospodarowaniu informacją przez jednostki administracji publicznej, nieczytelności i zawiłości treści merytorycznych udostępnianych przez jednostki administracji, nieporządku w organizacji wizualnej stron internetowych instytucji państwowych,
• niespójnej polityki informacyjnej państwa w mediach elektronicznych, w tym społecznościowych — różne kanały informacyjne wymagają adekwatnego reagowania ze strony państwa,
• nieracjonalnych i mijających się z celem zakupów systemów oraz różnorodnych metod zamawiania produktów i ich odbierania,
• nieefektywności utrzymania zamówionych na rynku systemów — obecnie administracja ponosi znaczne koszty związane z outsourcing’iem tych kompetencji na wszystkich etapach — od definiowania potrzeby, przez budowę, po utrzymanie systemów,
• ryzyka związanego z przewagą kompetencji po stronie sektora prywatnego,
• niezdolności do integracji i interoperacyjności nowotworzonych systemów,
• ryzyka związanego z niezabezpieczeniem interesu Skarbu Państwa.

Podstawowe zadania CKA to:

• wyznaczanie standardów generowania i dostępu do zasobów danych publicznych oraz koordynowanie ich stosowania, w tym określanie standardu tworzenia usług oferowanych przez państwo,
• określanie zasad publikacji treści Portalu Rzeczypospolitej Polskiej i innych portali publicznych,
• weryfikacja wszystkich projektów centralnych,
• wsparcie merytoryczne koordynacji projektów informatycznych przedstawianych przez jednostki samorządu terytorialnego (Linia Współpracy),
• wsparcie merytoryczne koordynacji realizacji projektów nowego okresu programowania na lata 2014-2020,
• opracowanie ramowych zasad zawierania umów z dostawcami systemów IT, np.:
  • umowa musi gwarantować zamawiającemu własność do wytworzonych w jej ramach elementów (kodów źródłowych, dokumentacji) lub jeśli nie jest to konieczne/możliwe zapobieżenie uzależnienia się od jednego dostawcy;
  • umowa nie może zobowiązywać zamawiającego do zachowania poufności jakichkolwiek informacji pozyskanych od Dostawcy w ramach umowy lub w związku z jej realizacją;
  • umowa musi zobowiązywać dostawcę do zachowania poufności wszelkich informacji pozyskanych od Zamawiającego w ramach umowy lub w związku z jej realizacją;
  • plany testów akceptacyjnych i same testy powinny być opracowywane (lub co najmniej zatwierdzane) przez Zamawiającego;
  • umowa powinna przewidywać SLA;
  • umowa powinna przewidywać okres stabilizacji systemu rozpoczynający się po pełnym wdrożeniu produkcyjnym i obejmujący przynajmniej okres jednego roku; w tym czasie dostawca powinien gwarantować usuwanie wszelkich usterek na własny koszt;
  • jeżeli elementem zamówienia jest sprzęt i wyspecjalizowane oprogramowanie (aplikacja) i przewiduje się etapowe odbiory zamówienia, to należy dbać o to, by dostawy sprzętu następowały jak najpóźniej, w końcowych etapach projektu;
• certyfikacja aplikacji, które dzięki temu mogłyby być wykorzystywane (z poszanowaniem zasad konkurencji) w rządowej chmurze,
• współpraca z przedsiębiorcami oraz organizacjami pozarządowymi w zakresie wypracowywania dobrych praktyk oraz standardów dot. tworzenia informacyjnych zasobów administracji publicznej (w tym standardów w zakresie strukturalizacji danych) oraz wykorzystywania informacji z sektora publicznego,
• promocja najlepszych rozwiązań w zakresie re-use informacji publicznej,
• wspieranie właścicieli biznesowych (ministerstw) w projektowaniu i wdrażaniu e-usług,
• wsparcie MC w opiniowaniu projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących dostępu do informacji i ich ponownego wykorzystania, a także budowy i modyfikacji rejestrów państwowych,
• odpowiedzialność za funkcjonowanie subdomen w domenie gov.pl.

Profilaktykę ochrony interesów Skarbu Państwa należy prowadzić wielotorowo. Po pierwsze – tylko współpraca i synergia kompetencji podmiotów o dużym potencjale w przedmiotowej tematyce (dla przykładu MC, PGSP, CUW, KPRM, UKE, UOKiK i UZP) zapewni właściwe przygotowanie dokumentacji dot. postępowań przetargowych, przy czym przez „właściwe” należy rozumieć m.in. sprawne, adekwatne do potrzeb, gospodarne oraz zapewniające bezpieczeństwo prawne. Mieści się w tym m.in. odpowiedni dobór technologii, adekwatny zakres nabywanych praw autorskich (co wpływa na cenę), zapewnienie usług aktualizacyjnych za nieprzewyższającą ich wartości cenę, wypracowanie wzorów umów gwarantujących bezpieczeństwo prawne Skarbu Państwa i jednocześnie walor wykonalności umów dla przedsiębiorców. Działania te powinny być prowadzone w ramach CKA, wspartego zapleczem współpracujących centrów kompetencyjnych.

Drugi filar to współpraca przy wykonywaniu umów (w tym na etapie przedprocesowym). Niezbędne jest propagowanie wiedzy o działaniach, jakie należy podejmować na wypadek ewentualnych sporów sądowych i zdobytych umiejętności (np. sposoby zabezpieczenia dowodów, właściwe prowadzenie korespondencji etc.).

Trzeci filar to współpraca w prowadzonych postępowaniach sądowych. Nierzadko bywa tak, że Skarb Państwa reprezentowany w procesie przez PGSP bądź występujący samodzielnie, pozbawiony jest właściwego wsparcia merytorycznego, co skutkuje przewagą przeciwników procesowych Skarbu Państwa. Aktywny udział ekspertów CKA wpłynąłby na efektywność działań procesowych. Istotnym elementem strategii profilaktyki ochrony Skarbu Państwa byłoby zebranie w ramach CKA archiwum obejmującego dokumentację i strategie prowadzonych sporów (zarówno w warstwie prawnej jak i merytorycznej). Tego typu know-how zapewni z jednej strony wyższy poziom ochrony procesowej Skarbu Państwa, z drugiej zaś pozwoli na sformułowanie katalogu dobrych praktyk, formułowanie i publikowanie zaleceń, a także usystematyzuje i rozwinie praktyczną wiedzę na temat funkcjonujących w kraju systemów publicznych. W ramach ochrony interesów Skarbu Państwa mieści się również potrzeba prowadzenia negocjacji/zamówień w sposób maksymalnie profesjonalny, z zapewnieniem udziału osób o wysokich kwalifikacjach merytorycznych i prawnych. Specjalistyczny zespół, którego zadaniem byłoby negocjowanie umów oraz prowadzanie (lub wspieranie prowadzenia) zamówień publicznych na potrzeby administracji publicznej, podniesie poziom bezpieczeństwa prawnego, a jednocześnie spowoduje, że środki publiczne będą wydatkowane w sposób bardziej efektywny, niż obecnie.